Advertorial

***

ก่อนจะอ่านเรื่องราวต่อไปนี้ ผมขอให้ทุกคนรับปากก่อนครับ ว่าจะไม่นำไปแพร่งพรายเป็นอันขาด ผมสร้างบล้อกนี้ขึ้นมาเพื่อให้เฉพาะเพื่อนๆ ที่ใกล้ชิดในวงจำกัดได้อ่าน บางเรื่องที่เขียนถึงจึงเป็นความลับและเป็นความคิดเห็นที่ส่วนตัวสุดๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องต่อไปนี้ มันเป็นเรื่องที่ออฟฟิศหน่ะครับ ผมขอเล่าโดยไม่บอกชื่อตัวละครและไม่บอกชื่อบริษัทก็แล้วกัน (แต่คุณคงรู้อยู่แล้ว) เริ่มเรื่องกันที่พี่ที่ออฟฟิศคนหนึ่งเพิ่งจะเซ็นใบลาออกไป โดยมีผลสิ้นเดือนนี้ เขาทำงานที่นี่มานานสิบกว่าปี นานเกือบจะเท่าๆ กับอายุของบริษัทนี้แล้ว ภาพที่เขามาเก็บข้าวของบนโต๊ะ ทำให้ผมรู้สึกสะเทือนใจ จริงๆ แล้วผมกับเขาไม่ค่อยพูดจากันมานาน 2-3 ปีแล้ว จากแต่ก่อนที่เราเคยสนิทกัน สาเหตุที่ทะเลาะกันนั้นผมจำไม่ได้อย่างแน่ชัด คุณเป็นเหมือนผมไหมล่ะ เวลาทะเลาะกับเพื่อนคนหนึ่ง ไม่คุยกันนานหลายปี เมื่อมองย้อนกลับไปอีกที คุณนึกไม่ออกแล้วว่าเราทะเลาะกันเรื่องอะไร แต่เรายังรู้สึกว่าทะเลาะกันอยู่ น่าตลกดีนะ ผมไม่รู้ว่าในมุมมองของเขา เขามองเราทะเลาะกันเพราะอะไร แต่ถ้าเป็นในมุมมองของผมฝ่ายเดียว ผมว่าเราทะเลาะกันเรื่องงานนั่นแหละ เขาอาจจะรู้สึกว่าผมกินแรง ไม่ยอมช่วยเขาเก็บกวาดงานห่วยๆ ไร้สาระประจำเดือน ซึ่งก็คือการทำ advertorial ที่จะประเด็นที่ผมจะเขียนถึงในต่อไปนี้แหละ ตอนที่ผมเข้ามาทำงานที่นี่เมื่อปี 2543 เขาเป็นเพื่อนร่วมงานคนแรกๆ เขาอายุมากกว่าผมเกือบ 10 ปี จึงเป็นซีเนียร์และช่วยสอนงานให้เยอะ ช่วงนั้นเป็นช่วงเวลาที่เศรษฐกิจของไทยเพิ่งผ่านวิกฤตมา ธุรกิจนิตยสารที่ต้องพึ่งพาเงินค่าโฆษณา จึงได้รับผลกระทบอย่างรุนแรง มีนิตยสารมากมายต้องปิดตัวไปในช่วงนั้น ยกเว้นนิตยสารของเราที่รอดตัวมาได้ ด้วยการที่เราทำ advertorial แถมให้กับลูกค้าที่ซื้อโฆษณา คุณยังไม่รู้ว่า advertorial คืออะไรหน่ะเหรอ มันก็คือหน้าโฆษณาในนิตยสาร ที่ดูเหมือนกับเป็นเนื้อหาในนิตยสาร เคยสังเกตไหม บางหน้าที่เป็นการสัมภาษณ์คนดัง ให้เขาพูดถึงตัวสินค้าอะไรบางอย่าง นั่นแหละ advertorial หล่ะ จริงๆ แล้วมันมีมานานมากแล้วครับ มีมาก่อนวิกฤตเศรษฐกิจปี 40 แต่ผมคิดว่ามันพุ่งพีคถึงจุดสุดยอดในปี 2540 นั่นแหละ เพราะนิตยสารทุกเล่มในตอนนั้น จะต้องยอมโก่งตูดให้ทุนนิยมล่อเอาตามสบาย เพื่อขอค่าโฆษณามาต่อลมหายใจ จนมาถึงทุกวันนี้ advertorial ยังคงมีมาอย่างต่อเนื่อง กลายเป็นสิ่งที่ปกติและเราเคยชินกับมัน ตอนปี 2543 ที่ผมเริ่มต้นทำงานในกองบรรณาธิการนิตยสาร มี advertorial เข้ามาให้พวกเราทำตลอดครับ แรกๆ ผมก็ทำไปโดยไม่ทันได้คิดอะไร แต่เมื่อทำไปนานหลายเดือนก็ชักรู้สึกทะแม่งๆ ตะหงิดๆ ว่าทำไมวิชาชีพนักวารสารศาสตร์อย่างเรา ต้องมาทำงานรับใช้งานโฆษณาแบบนี้ ทำไมในเมื่อตอนนั้นเศรษฐกิจเริ่มกระเตื้องขึ้นมาบ้างแล้ว ทุนนิยมยังจะมาอัดตูดพวกเราอยู่ได้ทุกเดือน หลังจากนั้นมา ผมเบะปากใส่และทำอิดออดทุกครั้ง ที่ถูกร้องขอให้ทำ ผมทนทำให้อยู่บ้างเป็นครั้งคราว แต่ส่วนใหญ่ก็บ่ายเบี่ยง โดยผู้ที่ยอมทำ advertorial ส่วนที่ผมบ่ายเบี่ยงไปนั้น ก็คือรุ่นพี่คนนี้แหละ คนที่เพิ่งเซ็นใบลาออกไปนี่แหละ นอกจากการทำ advertorial เขาก็รับผิดชอบงานเขียนอื่นๆ ในนิตยสารเล่มนี้อีกมากนะครับ จำพวกคอลัมน์เกร็ดความรู้สั้นๆ ที่อยู่กระจายไปทั่วเล่มนั้นแหละ และงานสัมภาษณ์พวกดารา คนดังทั้งหลาย จำพวกที่ว่า เข้าวงการมาได้อย่างไร ชอบผู้หญิงประเภทไหน มีงานอดิเรกอะไร สรุปรวมๆ ก็คือสิ่งเล็กๆ น้อยๆ ที่ทำให้นิตยสารทั้งเล่มดูน่าอ่าน เบาสมอง Giggle อ่านง่าย ไม่หนักสาระทั้งหลาย พี่เขารับเหมาทำทั้งหมด มีครั้งหนึ่ง พวกเราเดินไปทางทำสกู๊ปที่จังหวัดเชียงใหม่ด้วยกัน จึงมีเวลานั่งพูดคุยกันมากขึ้น ผมพูดประเด็นนี้กับเขา ว่าเราเป็นนักวิชาชีพวารสารศาสตร์ ไม่จำเป็นต้องทำ advertorial แบบนี้ หรือถ้าจะทำ เราควรจะได้เงินพิเศษในอัตราเดียวกับที่นักวิชาชีพโฆษณาได้รับ โดยที่ฝ่ายโฆษณาของนิตยสาร ควรจะขาย advertorial ในราคาที่แพงพิเศษ เพื่อมาเป็นค่าแรงพิเศษให้กับเรา หรือไม่ก็ขายหน้าโฆษณาไปปกติ เราจะได้ไม่ต้องไปทำ advertorial ให้เสียเวลา เขาดูฮึกเหิมและเออๆ ออๆ เห็นด้วยกับไอเดียนี้อย่างมาก แต่เมื่อกลับมาจากเชียงใหม่คราวนั้น เขาก็ยังคงต้องทำ advertorial ต่อไปอยู่ดี นี่คงเป็นสาเหตุหลัก ที่ทำให้จู่ๆ วันหนึ่งเขาฟิวส์ขาดใส่ผม ทำนองว่าผมยิ่งใหญ่มาจากไหน ทำไมไม่ช่วยเขาทำ advertorial หลังจากนั้นเราก็ไม่พูดกันอีกเลยนานสองสามปี จนมาช่วงหลังๆ มานี้ พวกเราดูเหมือนจะมีท่าทีอ่อนลงต่อกัน พูดจากันเล็กน้อย แต่ก็ไม่สนิทกันเหมือนเดิม ต่อมา เขาได้เลื่อนตำแหน่งไปเป็นบรรณาธิการนิตยสารในเครืออีกฉบับ ซึ่งเป็นนิตยสารเฉพาะกลุ่มสินค้าจำพวกนาฬิกา ตำแหน่งบรรณาธิการดูเหมือนจะดี แต่จริงๆ มันคือการนำชีวิตการทำงานของเขา ให้ดำดิ่งลงไปสู่วังวนของ advertorial มากเข้าไปอีก เพราะสินค้านาฬิกาหรูๆ แพงๆ จำเป็นต้องใช้สื่อนิตยสารเฉพาะทางแบบนี้ ในการโฆษณาตรงไปถึงลูกค้าเป้าหมาย นิตยสารเฉพาะทางจึงมักจะอัดแน่นไปด้วย advertorial คุณสังเกตไหมล่ะ ไม่ใช่แค่เฉพาะนิตยสารนาฬิกานะ แต่รวมทั้งนิตยสารรถยนต์ นิตยสารคอมพิวเตอร์ นิตยสารบ้าน ฯลฯ เนื้อหาที่เป็น advertorial จะมากกว่าในนิตยสารไลฟ์สไตล์แบบทั่วไป ผมสังเกตเห็นว่าเขามีปัญหาในการทำงาน และต่อต้านบริษัทมากขึ้นเรื่อยๆ และบ่นว่าอยากจะลาออกจากบริษัทนี้มาตลอด จริงๆ แล้วผมเองหน่ะ เบื่อเรื่อง advertorial เต็มทน เพราะบ่นถึงมันให้เพื่อนร่วมงานทุกคนฟังมานานหลายปี จนทุกวันนี้ผมไม่ต้องทำมันแล้ว ทางบริษัทวางการทำ advertorial กันใหม่ โดยว่าจ้างพนักงานเฉพาะมาทำเลย เพื่อรองรับความต้องการของลูกค้าโฆษณา ที่อยากโฆษณา แต่อยากให้มันดูเนียนๆ กลมกลืนกับเนื้อหาในเล่ม และคิดค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นมากกว่าหน้าโฆษณาธรรมดา เรื่องราวนี้จึงดูเหมือนกับว่าได้รับการสะสางไปมากแล้ว แต่ปัญหาที่มันตกตะกอนอยู่กับคนรุ่นเก่าๆ หน่ะ ยังคงอยู่แบบนั้น และได้แสดงออกมา ในวันที่รุ่นพี่คนนี้มาเก็บข้าวของนี่แหละ เขาทำให้ผมสะเทือนใจ เจ้าของบริษัทมายืนคุยกับเขาที่โต๊ะสักครู่หนึ่ง แล้วเขาก็ก้มหน้าก้มตาเก็บของ เขาตะโกนถามคนโน้นคนนี้ ว่านี่ของบริษัทหรือเปล่า อ่ะ เอาคืนไป อันนี้ของฉันนะ ฉันซื้อมา เป็นพยานให้ฉันนะ แล้วก็เก็บใส่ลัง นี่หรือคือรางวัลของการเป็นกองบรรณาธิการนิตยสารมาตลอดสิบกว่าปี รางวัลของการที่อดทนให้ทุนนิยมอัดตูดนานสิบกว่าปี รางวัลของการทำ advertorial รางวัลของการเขียนงานชิ้นเล็กชิ้นน้อย งานตลกโปกฮาไร้สาระ Giggle เพื่อให้นิตยสารเล่มหนึ่งดูเบาสมองและน่าอ่าน มาตลอดสิบกว่าปี ผมว่าชีวิตของรุ่นพี่คนนี้ เป็นตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจน ถึงการที่มนุษย์คนหนึ่ง ถูกงานประจำอันไร้คุณค่า ค่อยๆ กัดกินไปเรื่อยๆ จนถึงวันที่เขาลาออกจากงาน เขาจึงรู้สึกตัวว่าได้สูญเสียทุกสิ่งทุกอย่างในชีวิตไปแล้ว การทำ advertorial เดือนละหลายๆ ชิ้น ติดต่อกันนานเป็นสิบปี ควบคู่ไปกับการทำงานเขียนแบบ Giggle ตลกๆ ขำๆ ชิ้นเล็กชิ้นน้อย มันไร้ค่าสิ้นดี เมื่อเทียบกับชีวิตคนทั้งชีวิต ที่ควรจะได้เติบโตทางความคิดและจิตวิญญาณ รวมไปถึงตำแหน่งหน้าที่การงาน และสถานะในที่ทำงาน ที่ควรจะดีขึ้นเรื่อยๆ ตามอายุงานของเขา การงานที่ดีควรจะเป็นสิ่งที่เพิ่มพูนชีวิตและจิตใจของผู้ทำงาน การงานที่เลวคือการงานที่กัดกิน และขูดรีดวันเวลาในวัยหนุ่มสาวของเราจนเหือดแห้ง และเฉดหัวเราทิ้งเมื่อเราแก่ตัว เรามักจะตื่นขึ้นเมื่อเราแก่ เหมือนกับคนแก่มักจะนอนน้อย ตื่นตีสี่ตีห้าทุกวัน เมื่อตื่นขึ้นก็รู้ตัวว่าถูกกัดกินขูดรีดชีวิตไปหมดสิ้นแล้ว ผมว่าเรื่องราวในบล้อกนี้ มันดำเนินไปอย่างเลยเถิด และเกินประเด็นเรื่อง advertorial ไปมากแล้วนะครับ มันเริ่มไปถึงการตั้งคำถามกับชีวิตและการงานที่ดี ซึ่งผมเองก็ยังไม่มีคำตอบอะไรให้กับเรื่องนี้ ขอโทษเพื่อนทุกๆ คนที่ผมเขียนพาดพิงถึง ผมไม่ได้เขียนเพื่อให้ตัวเองดูดีกว่าพวกคุณ แต่ผมเขียนเพื่อจะบอกว่าผมเองก็เป็นส่วนหนึ่งของพวกคุณด้วยเช่นกัน ผมกำลังตื่นขึ้น เพราะผมเริ่มแก่แล้ว ผมจึงพยายามจะสื่อสารในเรื่องนี้กับคุณ ใครก็ตามที่ได้มาอ่าน แสดงว่าคุณคือคนที่ผมอยากให้อ่าน เพราะเรามีชีวิต จิตใจ และความคิดร่วมกัน ขอความกรุณาเก็บเรื่องราวนี้ และความเห็นของคุณ ไว้ในบล้อกนี้เท่านั้น


***