ดูหนังเป็นตุเป็นตะ - Ip Man

...

หนังกำลังภายในเรื่องล่าสุด Ip Man น่าจะเข้าโรงในอีกไม่นานนี้่แล้ว แต่ตอนนี้หาดูได้ก่อนจากแผ่นผีและโหลดบิททั่วไป ลองมาทำความเข้าใจหนังเรื่องนี้กันทีละฉากๆ

ฉากเปิดเรื่อง

- เปิดเรื่องด้วยภาพของ Wooden Man หรือม้าไม้ อุปกรณ์สำหรับการฝึกมวยหย่งชุน ถือเป็นวัตถุสัญลักษณ์ที่ถูกใช้ซ้ำๆ เพื่อตอกย้ำถึงประเด็นหลักของหนังเรื่องนี้

- ตัวม้าไม้มีขนาดเท่ากับตัวผู้ฝึก มี 3 แขน 1 ขา และท่อนลำตัว เพื่อใช้แทนร่างกาย อวัยวะ และการเคลื่อนไหวของคู่ต่อสู้ เมื่อยืนประจันหน้ากับม้าไม้ ก็เหมือนกับการได้ยืนประจันหน้ากับคู่ต่อสู้จริงๆ

- ปรัชญาที่อยู่เบื้องหลังการฝึกมวยหย่งชุนด้วยม้าไม้ คือไม่ว่าผู้ฝึกจะขยับร่างกายไปทางใด ชกหมัด ใช้แขนปัดป้อง หรือใช้ขาเตะถีบ ม้าไม้ก็แปรผันตัวเองตามไป และตอบสนองแรงปฏิกริยากลับมาเท่ากัน ม้าไม้จึงเปรียบเหมือนเป็นกระจกเงา สะท้อนให้ผู้ฝึกเห็นตนเองในฐานะที่เป็นคู่ต่อสู้ของตนเอง

- ประเด็นหลักของหนังเรื่องนี้ คือการพัฒนาตนเอง ด้วยการฝึกฝนด้วยตัวเอง และต่อสู้กับตัวเองตลอดเวลา

การประลองยุทธ์ครั้งแรก

- ครูมวยในละแวกบ้านของพระเอก กำลังจะเปิดโรงเรียนสอนมวยแห่งใหม่ จึงมาท้าประลองกับพระเอกเพื่อสร้างชื่อเสียง การประลองยุทธ์ครั้งแรกในหนัง แสดงให้เห็นการประลองกันฉันท์มิตร ก่อนการลงมือ ยังมีการมานั่งกินข้าวกินขนมกันด้วยดี

- การประลองดำเนินไปแบบเบาะๆ เบาๆ ออมมือให้กัน เพียงแค่สัมผัสโดนตัวกันก็ถือว่าชนะหรือแพ้แล้ว สุดท้ายก็จบลงโดยไม่มีใครบาดเจ็บ ไม่มีความเสียหายใดๆ เกิดขึ้น และทั้งสองฝ่ายรับปากกันว่าจะไม่นำผลแพ้ชนะไปเปิดเผยให้บุคคลอื่นรู้

- ฉากการประลองครั้งนี้ สะท้อนให้เห็นการต่อสู้ระหว่างบุคคลกับบุคคล ครูมวยคนนี้ต้องการพัฒนาตนเอง จึงเลือกใช้วิธีไปท้าประลองกับพระเอก การแพ้ชนะล้วนส่งผลกับตัวบุคคลผู้ประลองเอง เมื่อเป็นเรื่องส่วนบุคคล 2 คน ความเสียหายจึงจำกัดวงแคบ ความโหดร้ายก็ไม่สูงมากนัก

การประลองยุทธ์ครั้งที่สอง

- ครูมวยจากภาคเหนือเดินทางลงมาภาคใต้เพื่อท้าประลองยุทธ์ ลักษณะมวยจากภาคเหนือดูดุดันและเหี้่ยมโหดกว่า มีการกวาดและเหวี่ยงแขนขาเป็นวงกว้าง ในขณะที่มวยภาคใต้มีลักษณะยืดหยุ่นและว่องไว ชกและเตะแบบวงสั้นๆ แคบๆ

- ความเสียหายเริ่มเกิดขึ้นในการประลอง เพื่อแสดงให้คนดูเห็นว่าความรุนแรงในการประลองแต่ละครั้ง จะเพิ่มทวีขึ้นไปเรื่อยๆ ข้าวของในบ้านพระเอกพังยับเยิน

- เมื่อสู้ด้วยมือเปล่าไม่ได้ ก็ถึงขนาดใช้อาวุธเข้าห้ำหั่นเอาชนะ

- แต่ตามขนบของหนังจีนกำลังภายใน พระเอกก็เอาความอ่อนสยบความแข็งได้เสมอ บทพูดในช่วงนี้สำคัญมาก
ครูมวยจากภาคเหนือ : วันนี้มวยเหนือพ่ายแพ้แก่มวยใต้
พระเอก : มันไม่ใช่ปัญหาของมวยเหนือหรือมวยใต้ แต่มันเป็นปัญหาของตัวคุณเองต่างหาก
ฉากการประลองครั้งที่สองนี้ สะท้อนให้เห็นชัดเจน ว่าเมื่อคู่ต่อสู้แต่ละฝ่ายมาลงมือประลองกัน โดยอ้างถึงเหตุผลที่ยิ่งใหญ่กว่าตัวเขาเอง (คือมวยเหนือกับมวยใต้) ความเสียหายจากการต่อสู้จะเพิ่มทวีขึ้น ลองย้อนกลับไปเปรียบเทียบกับการประลองครั้งแรกดูนะครับ

การประลองครั้งที่สาม

- เรื่องราวดำเนินมาจนถึงช่วงที่ญี่ปุ่นยึดครองประเทศจีนในสงครามโลกครั้งที่สอง คนจีนอดอยากและทุกข์ทรมาน แต่ละวันถูกทหารญี่ปุ่นข่มเหงและเข่นฆ่าตายเป็นเบือ ข้าวสารกลายเป็นสิ่งหายาก อาหารที่พระเอกกินประทังชีวิตในแต่ละวัน คือหัวมันต้มสีเหลืองๆ หัวมันต้มและถุงข้าวสารเปื้อนเลือด ถูกนำมาวางเคียงกันและถ่ายแบบโคลสอัพ เพื่อใช้เป็นสัญลักษณ์แทนเหตุผลที่พระเอกต้องเข้าประลองในครั้งที่สาม

- เหตุผลของการประลองครั้งนี้ คือเรื่องชาตินิยมนั่นเอง แล้วเรามาดูกันว่า เมื่อเหตุผลขยายใหญ่ขึ้นไปเป็นเรื่องระดับชาติแล้ว การประลองจะเป็นอย่างไร

- กระทืบคอหัก

- หักขา

- หยุดอารมณ์คลุ้มคลั่งแทบไม่ได้

- พระเอกเอาต้นขาหนีบหัวทหารญี่ปุ่นเอาไว้ และกระหน่ำหมัดใส่ลงบนใบหน้าจนเละ

- ความสยดสยองของการประลอง โดยยกเอาเหตุผลที่ยิ่งใหญ่เกินไปมาเป็นข้ออ้าง แม้แต่พระเอกเองยังรู้สึกสำนึกผิด สันหมัดของพระเอกถลอกปอกเปิก แสดงให้เห็นว่าชกเขาแรงเท่าไร ตนเองก็เจ็บปวดมากเท่านั้นเช่นกัน

การประลองครั้งสุดท้าย

- พระเอกถูกบีบบังคับให้ขึ้นประลองกับนายพลญี่ปุ่นต่อหน้าชาวบ้านจำนวนมาก จุดประสงค์เพื่อทำลายชื่อเสียงของศิลปะการต่อสู้ของจีน ว่าต้องพ่ายแพ้ต่อของญี่ปุ่น โปรดสังเกตว่าเหตุผลของการประลองตั้งแต่ครั้งแรกจนถึงครั้งนี้ ค่อยๆ ขยายใหญ่ขึ้นไปเรื่อยๆ และเป็นนามธรรมขึ้นเรื่อยๆ
1. การประลองส่วนบุคคล
2. การประลองของมวยเหนือกับมวยใต้
3. การประลองระหว่างชาติที่แพ้สงครามกับชาติที่ชนะสงคราม
4. การประลองระหว่างศิลปะการต่อสู้ของจีนกับของญี่ปุ่น

- การประลองโหดขึ้นเรื่อยๆ แต่เมื่อการประลองดำเนินมาถึงจุดหนึ่ง จู่ๆ พระเอกก็ย้อนกลับเข้าสู่ปรัชญาของการฝึกมวยหย่งชุน

- ภาพในช่วงนี้ ตัดสลับไปมาระหว่างการฝึกมวยด้วยม้าไม้ กับการประลองจริงที่กำลังเกิดขึ้น โปรดสังเกตสีเสื้อผ้าทั้งของพระเอกและของทหารญี่ปุ่น เทียบกับสีของม้าไม้ที่เป็นสีน้ำตาลเข้ม ประเด็นตรงนี้น่าสนใจมาก ในระหว่างการฝึกมวย พระเอกสวมเสื้อสีขาว แต่ในการประลอง พระเอกสวมเสื้อสีดำ ทหารญี่ปุ่นกลับสวมเสื้อขาว

- พระเอกและทหารญี่ปุ่นจึงเป็นภาพสะท้อนของกันและกัน ฉากนี้แสดงให้เห็นว่า พระเอกชกม้าไม้ไปแรงเท่าไร ม้าไม้ก็สะท้อนแรงกลับมาให้พระเอกเจ็บปวดเท่านั้น พระเอกชกญี่ปุ่นหนักแค่ไหน พระเอกก็เข้าใจความเจ็บปวดได้เท่ากัน

- พระเอกชนะการประลอง แต่เขาตัดสินใจไว้ชีวิตนายทหารญี่ปุ่น เพราะเขาได้เข้าถึงปรัชญาของมวยหย่งชุนแล้ว

- การประลองยุทธ์ ศักดิ์ศรี ชื่อเสียง การชิงดีชิงเด่น สงครามโลก ชาตินิยม ทั้งหมดนี้จึงเป็นเรื่องไร้สาระ คนเราส่วนใหญ่คิดว่าเราจะเก่งขึ้น ดีขึ้น พัฒนาขึ้น ได้ด้วยการเอาชนะคนอื่น แต่ประเด็นหลักในหนังเรื่อง Ip Man และม้าไม้ที่ถูกใช้เป็นวัตถุสัญลักษณ์ แสดงให้เราเห็นว่า การพัฒนาตนเอง ด้วยการฝึกฝนด้วยตัวเอง และต่อสู้กับตัวเองตลอดเวลา

...